Τρίτη 12 Ιουλίου 2016,
Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Αυτή είναι σίγουρα η βαθύτερη κρίση που περνάει η Ευρωζώνη και γενικότερα η Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι σήμερα, παρά τις «καθησυχαστικές» δηλώσεις του κ. Ντάισελμπλουμ, σύμφωνα με τις οποίες η Ιταλία δεν θα περάσει μεγάλη τραπεζική κρίση.
Όσο περνούν οι ημέρες από το βρετανικό δημοψήφισμα και αποκρυσταλλώνονται οι συνθήκες υπό τις οποίες η Ιταλία καλείται να αντιμετωπίσει την τραπεζική κρίση που πυροδοτούν τα «κόκκινα» δάνεια, τόσο αυξάνονται οι ανησυχίες αναφορικά με την πιθανότητα συμμετοχής των καταθετών στις διασώσεις τραπεζών. Άλλωστε, ο πρόεδρος του Eurogroup ήταν αυτός που τόνισε χθες από τις Βρυξέλλες, ότι «όσοι καρπώνονταν τα κέρδη τις καλές ημέρες θα επωμιστούν τις απώλειες στις άσχημες», ήτοι οι πιστωτές και οι μέτοχοι των τραπεζών.
Από την πλευρά τους, οι Ιταλοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να θέτουν το ζήτημα της κρίσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ο Matteo Renzi επανέλαβε ότι η Ιταλία δεν είναι ο ασθενής της Ευρώπης, προσθέτοντας ότι μία συμφωνία για τις ιταλικές τράπεζες είναι απολύτως εφικτή, ενώ ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Pier Carlo Padoan είπε ότι οι καταθέτες πρόκειται να προστατευθούν από την ιταλική κυβέρνηση από τη στιγμή που οι επαφές με τις αρχές της Ένωσης συνεχίζονται σε θετικό κλίμα.
Αν και οι κανόνες για το bail-in είχαν αμφισβητηθεί από την πρώτη στιγμή, οι Ευρωπαίοι επιμένουν σε αυτούς, ωστόσο οι τρέχουσες εξελίξεις είναι πιθανό να φέρουν άμεσα αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η Ευρωζώνη διαχειρίζεται τις κρίσεις. Την Παρασκευή 29 Ιουλίου αναμένεται να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests για τις τράπεζες, στα οποία σημειωτέον δεν συμμετέχουν οι ελληνικές λόγω της πρόσφατης ανακεφαλαιοποίησης.
Τα προβλήματα της αρχαιότερης τράπεζας του κόσμου, Banca Monte dei Paschi di Siena είναι δεδομένα με αποτέλεσμα οι βασικές ανησυχίες να αφορούν τις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες της Ιταλίας που... σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος των «κόκκινων» δανείων. Ακόμη και στην περίπτωση που τα... ψιλά γράμματα της Οδηγίας για το bail-in επιτρέψουν στην Ιταλία να ενισχύσει κεφαλαιακά την Monte Paschi, θεωρείται βέβαιο ότι οι υπόλοιπες τράπεζες θα χρειαστεί να βγουν στις αγορές. Εκτός κι αν η ΕΚΤ αποφασίσει λόγω των έκτακτων συνθηκών να πάει κόντρα σε όλους και να εφαρμόσει νέα μη συμβατικά μέτρα, ακόμη ίσως και στοχευμένα για τις ιταλικές τράπεζες.
Σε επίπεδο αγορών, η κρισιμότητα της κατάστασης αντανακλάται τόσο στην κατάρρευση των μετοχών των ιταλικών τραπεζών - και εν γένει των ευρωπαϊκών - όσο και στο γεγονός ότι τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) των πενταετών τίτλων χωρίς εμπράγματη εξασφάλιση της Deutsche Bank έφτασαν σε ιστορικό υψηλό. Την ίδια ώρα, ολοένα περισσότεροι οικονομολόγοι συμβουλεύουν την Ευρώπη να μιμηθεί τις ΗΠΑ και να αντιμετωπίσει πιο δραστικά την τραπεζική κρίση.
Ο οικονομολόγος David Folkerts-Landau της Deutsche Bank χαρακτηρίζει αναγκαία τη δημιουργία ενός ταμείου διάσωσης ύψους 150 δισ. ευρώ για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ενώ ο Peter Garnry, επικεφαλής στρατηγικής μετοχών της Saxo Bank, εκτιμά ότι η σωστή αντιμετώπιση για να αποφευχθεί το bail-in και οι καταστροφικές του συνέπειες είναι να ακολουθήσει η Ευρώπη το μοντέλο της κρίσης του 2008-2009 στις ΗΠΑ.
Το πρόβλημα είναι ότι σε επίπεδο Ευρωπαίων αξιωματούχων η μοναδική δήλωση που επαναλαμβάνεται συνεχώς σχετίζεται με την κατά γράμμα τήρηση των κανόνων και ένας από τους κανόνες είναι αυτός του bail-in. Ενδεικτική είναι η πρόσφατη δήλωση του μέλους της ΕΚΤ, Benoit Coeure, σύμφωνα με την οποία η αναστολή του bail-in θα ήταν το τέλος της τραπεζικής ενοποίησης, από τη στιγμή που η συγκεκριμένη οδηγία αποτελεί βασικό πυλώνα της. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ από την πλευρά του, είπε προσερχόμενος στο χθεσινό Eurogroup ότι δεν θα υπάρξουν μεγάλες λύσεις για τις ιταλικές τράπεζες ούτε και έντονη κρίση εξαιτίας τους.
Σε αυτό το πλαίσιο, εκφράζονται ανησυχίες ότι λόγω των καθυστερημένων αντανακλαστικών των Ευρωπαίων, η τραπεζική κρίση μπορεί να έχει φτάσει στη Γαλλία και στη Γερμανία, μέχρι να αποφασιστεί μία συνολική και δραστική λύση.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, ο οικονομολόγος της Deutsche Bank τόνισε ότι η Ευρώπη είναι άρρωστη και πρέπει να αρχίσει να αντιμετωπίζει τα προβλήματά της γρήγορα, αλλιώς μπορεί να υπάρξει ατύχημα. Ποιος μπορεί να προδικάσει ότι το ατύχημα δεν θα συμβεί στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία ή ακόμη και στη Γερμανία;
Για την αναγκαιότητα αλλαγών στον κανόνα bail-in έχει κάνει λόγο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο στην τελευταία έκθεση για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα, «βλέπει» μία Ευρώπη με λιγότερες τράπεζες και καλεί τους Ευρωπαίους να δείξουν ευελιξία στον κανόνα του bail-in.
Η οικονομική στασιμότητα και η δύσκολη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στην πραγματική οικονομία, σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομία και τις επιπτώσεις του Brexit δημιουργούν ένα αρκετά αβέβαιο περιβάλλον. Τα προβλήματα των ιταλικών τραπεζών, όμως, είναι αυτά που «πονάνε» την Ευρώπη. Στην περίπτωση, ωστόσο, που η Ιταλία αφεθεί στη μοίρα της και οι Ευρωπαίοι παραμείνουν προσηλωμένοι στους αυστηρούς κανόνες, τότε το θέμα γίνεται ακραία πολιτικό, αφού μία τέτοια εξέλιξη ενδέχεται να δώσει ώθηση στο ρεύμα των ευρωσκεπτικιστών.
Εκτός από το τεράστιο πλήγμα που θα επέφερε το bail-in στην εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταθετών, η έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης τίθεται εν αμφιβόλω. Κατά συνέπεια, οι επόμενες εβδομάδες είναι πολύ σημαντικές για τον δρόμο που θα αποφασίσει να ακολουθήσει η Ευρώπη και θα πρέπει να αναμένονται σύντομα εξελίξεις.
Η εφαρμογή του σχεδίου άμεσης δράσης της ΕΚΤ καθίσταται πιο πιθανή από ποτέ, παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος του Eurogroup δήλωσε, επίσης χθες, ότι οι διοικήσεις των τραπεζών θα πρέπει να λύνουν μόνες τους τα προβλήματά τους.Liberal
